Kelime olarak "bölüm, insan grubu, ayırma, topluluk, parti ve tümen" gibi anlamlara gelen fırka, terim olarak, İslâm fikir tarihinde siyasî düşünce veya itikadî telakkilere sahip bulunan mezhep anlamındaki düşünce akımı ve grupları demektir.

Kur'ân-ı Kerim'de tefrik ve teferruk olarak geçen bu kavram, dinde ve sosyal hayatta bölünmeyi, parçalanmayı dağılıp çözülmeyi ifâde etmektedir.
Siyasî, itikadî ve sosyal nedenlerle âyet ve hadisler farklı yorumlanarak İslâm tarihinde çeşitli fırkalar ortaya çıkmıştır. İslâm dini, birliği esas alır. Bölünmeye ve fırkalaşmaya karşıdır. Nitekim Peygamberimiz, "Allah benim ümmetimi dalâlet (sapıklık)te bir araya getirmeyecektir. Allah'ın yardım eli cemaatin üzerindedir." (Tirmizî, Ebvabü'l Fiten,8) buyurmuştur.

Ancak toplum hayatının bir gerçeği olarak Müslümanlar, çeşitli fırkalara ayrılmışlardır. Şu rivâyet de, bu olguya işaret etmektedir: "Mecusîler yetmiş, Yahudiler yetmiş bir, Hristiyanlar yetmiş iki fırkaya ayrılmışken Müslümanlar da yetmiş üç fırka olacaktır. Bunlardan bir tanesi kurtuluşa erecektir. (Fırka-i Naciye).