Hac,kabe-i muazzamayı tavaf etmekten ve bu esnada bir kısım ibadetleri yerine getirmekten ibaret olup Mali ve bedeni açıdan gücü yetenlere farz olup İslamın temel şartlarındandır.

Hac ibadeti,Bilfiil yapılabildiği gibi vekaleten de yapılabilir.
Rasulullah (sav) şöyle buyuruyor: “Kim Allah için hacceder de hac esnasında kötü sözlerden ve Allah’a karşı gelmekten sakınırsa annesinin onu doğurduğu günkü gibi(günahlardan arınmış olarak hacdan) döner.” (Buhari, Hac, 4) Bu hadisten de anlaşılacağı gibi hac Müslüman için büyük bir fırsattır. Hatta hayatının dönüm noktasıdır da diyebiliriz. Yine başka bir hadiste: “Mebrur haccın sevabı ancak cennettir.” (Tirmizi, Hac,738) buyurularak hac ibadetinin önemine işaret edilmiştir.


Haccın Kazandırdıkları

1 - Hac, dînî duyguları kuvvetlendirir.
2 - Hac, insana zorluklara karşı dayanma gücü kazandırır.
3 - Hac insana mahşer gününü hatırlatır.
4 - Hac, İslâm kardeşliğini pekiştirir.
5 - Hac, günahlara keffaret olur.
6 - Müslümanlar arasında meşveret vesilesidir.
7 – Müslümanlar arasında ekonomik ilişkilerin canlanmasını sağlar.
8 - Hülasâ hac, dünya ve âhiretle ilgili, kişisel ve sosyal pek çok faydaları olan bir ibadettir.

Açıklaması:

1 - Hac, dînî duyguları kuvvetlendirir:

Hac esnasında kutsal mekanlar görülerek İslam Peygamberinin ve arkadaşlarının tevhid ve adaleti hakim kılma mücadelesi, bu süreçte yaşanmış acı tatlı anılar hatırlanarak kişinin inanç kökleriyle bağlantısı tazelenmiş olur.
Hac ibadeti esnasında Müslüman, İslam’a gönül vermiş olmanın ve Allah’ın davetine icabet etmiş olmanın mutluluğunu yaşar.

2 - Hac insana mahşer gününü hatırlatır:

Müslümanlar beyaz kefeni andıran ihramlar içerisinde kendilerini mahşerde toplanmış gibi hissederler. Adeta yeniden dirilmişler gibi mahşer gününün provasını yaparlar. Sosyal durumları ne olursa olsun her seviyedeki erkek hacı adayı aynı kıyafete girmek zorundadır. Bu ise ona doğuştan herkesin Allah katında eşit olduğunu, öldükten sonra tekrar dirilip Allah’ın huzurunda dünyada yaptıklarının hesabını vereceğini hatırlatır ve ona o hesap günü anını yaşatır. Düşünmesi bile insana dehşet veren o anı hatırlaması ise, o güne kadar yaptığı pek çok şeye karşı pişmanlık duymasını ve tövbe etmesini sağlar.

3 - Hac, İslâm kardeşliğini pekiştirir:

Toplu halde yapılan ibadetler insanların birbirleriyle tanışıp kaynaşmalarını sağlar.
Hac, dünya üzerinde yaşayan dilleri ve renkleri ayrı olan müslümanları, ibadetlerinde yöneldikleri Kâbe’de bir araya toplar, böylece tanışır ve kaynaşırlar. Ülkeleri hakkında bilgi alışverişinde bulunurlar. Birbirlerinin dertleriyle ilgilenir, ortak problemlerine çare ararlar.
Aynı zamanda yeryüzündeki Müslümanlarla kardeş olmanın şuuruna varır. İslam ümmetinin bir ferdi ve üyesi olduğunu en derinden hisseder; ümmet ve kardeşlik bilincini tazelemiş olur.

4 - Müslümanlar arasında meşveret vesilesidir:
Hacda insan, renk, dil, ırk, ülke, kültür, mekan ve mevki farkı gözetmeksizin aynı amaç ve gayeleri taşıyan milyonlarca Müslümanla birlikte lebbeyk diyerek Hz. Adem’le başlayıp Hz. Muhammed ile devam eden ‘lebbeykliler’ korosuna katılmış olur.
Hac sebebiyle değişik ülkelerden gelen Müslümanlarla tanışıp kaynaşılır. Etrafındaki dünyayı tanır ve diğer Müslümanlarla kültürel ve eğitim açısından etkileşme olur.

5 - Hac, insana zorluklara karşı dayanma gücü kazandırır:
Hac yapan Müslümanlar sabır, tahammül, sıkıntılara katlanma, güçlüklere göğüs gerebilme, büyük kalabalıklarla aynı anda hareket ederek aynı şeyleri yapabilme, yardımlaşma, dayanışma ve belli kurallara adapte olabilme gibi ahlaki özelliklerini güçlendirirler.

Hac turistik gezi değildir, oldukça yorucudur. Esasen her yolculukta birtakım zorluklar vardır. Yolculuk yapanlara ibadetlerde bazı kolaylıkların sağlanmış olması bundandır. Hac ise yolculukların en zor olanlarından biridir. Bunun için hacca niyet etmiş olan kimsenin her zamandan daha çok hoşgörülü olması, arkadaşlarını incitici ve kırıcı söz ve davranışlardan sakınması tavsiye edilmiştir.

Kur’an-ı Kerîm’de şöyle buyurulmuştur:

اَلْحَجُّ اَشْهُرٌ مَعْلُومَاتٌ فَمَنْ فَرَضَ فيهِنَّ الْحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِى الْحَجِّ
وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ يَعْلَمْهُ اللّهُ وَتَزَوَّدُوا فَاِنَّ خَيْرَ الزَّادِ التَّقْوى وَاتَّقُونِ يَا اُولِى الْاَلْبَابِ

“Hac bilinen aylardadır. Kim o aylarda hacca niyet ederse hac esnasında kadına yaklaşmak, günah sayılan davranışlara yönelmek, kavga etmek yoktur.” (Bakara, 2197)

Böylece insan her zamankinden daha çok iradesine hakim olacak, öfkelenmemeye, çevresine rahatsızlık vermemeye özen gösterecektir. Karşılaştığı zorluklara katlanacak, erdem sahibi kişi olmaya yönelecektir.

6- Hac, günahlara keffaret olur:

Müslüman hac ibadeti sebebiyle olgunlaşır, Allah’a olan bağlılığı artar, günahlardan arınır, ülkesine anasından doğduğu gibi tertemiz, günahlardan arınmış olarak döner. Böylece hayatına yeniden ve sıfırdan başlamış olur.

Peygamberimiz buyuruyor:
وعن أبى هريرة قال: قال رسولُ اللّهِ: الْعُمْرَةُ إلى الْعُمْرَةِ كَفَّارَةٌ لِمَا بَيْنَهُمَا، وَالحجُّ المَبْرُورُ لَيْسَ لَهُ جَزَاءٌ إلاَّالجَنَّةَ.
"Bir umre, diğer umreye arada işlenenler için kefarettir. Hacc-ı Mebrûr'un karşılığı cennetten başka bir şey olamaz!" [Buharî, Umre 1; Müslim, Hacc 437, (1349); Tirmizî, Hacc 90, (933); Nesâî, Menâsik 3, (5, 112), 5, (5, 115); İbnu Mâce, Menâsik 3, (2887); Muvatta, Hacc 65, (2, 346).]

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ قَالَ سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَيُّ الْأَعْمَالِ أَفْضَلُ قَالَ إِيمَانٌ بِاللَّهِ قَالَ ثُمَّ مَاذَا قَالَ الْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قَالَ ثُمَّ مَاذَا قَالَ حَجٌّ مَبْرُورٌ

Ebu Hureyre (r.a) den rivayet edildiğine göre Efendimiz(a.s)’e; “En üstün amel hangisidir?” diye soruldu. Peygamber efendimiz:
- Allah’a imandır, buyurdu. Sonra nedir? denildi.
- Allah yolunda cihad etmektir, cevabını verdi. Sonra hangisidir? diye soruldu.
- Mebrur (kabul edilmiş) Hacdır, buyurdular. (Müslim, İman, 118)
Peygamberimiz (s.a) : "İslam, hicret ve hacc, geçmişin günahlarını yok eder!" ( Müslim, iman 192 )

Bir diğer hadisinde ise Rasulullah (s.a):

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَابِعُوا بَيْنَ الْحَجِّ وَالْعُمْرَةِ فَإِنَّهُمَا يَنْفِيَانِ الْفَقْرَ وَالذُّنُوبَ كَمَا يَنْفِي الْكِيرُ خَبَثَ الْحَدِيدِ وَالذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَلَيْسَ لِلْحَجَّةِ الْمَبْرُورَةِ ثَوَابٌ إِلَّا الْجَنَّةُ ٍ

"Umre ve hacc, fakirlik ve günahları; körüğün kömür, altın ve gümüş tozlarını temizlediği gibi ortadan kaldırır! Kabul edilmiş bir haccın karşılığı ancak cennettir." ( Tirmizî, Hacc, 738 )

Bu hadis-i şerifler, haccın günahlardan arınmaya vesile olduğunu ifade etmektedir. Her ne kadar hadis-i şeriflerde işlenen hangi günahların affedileceği açıklanmıyorsa da, hadis alimleri bu günahların Allah’a karşı işlenmiş günahlar olup kul hakkıyla ilgili olmayan günahlar olduğunu söylemişlerdir. Çünkü işlenen günah kul hakkı ile ilgili ise, bu haktan arınmadıkça yani hak sahibinden helallik alınmadıkça yapılacak tövbe bile sahih ve makbul değildir.

Kendisine farz olan bu ibadeti usûlüne uygun olarak, her çeşit kötü söz ve davranışlardan sakınarak yapmayı başaran kimsenin -kul hakkı hariç- diğer günahları bağışlanır ve hadis-i şerifte müjdelendiği üzere annesinden doğduğu gibi tertemiz olur

7 – Müslümanlar arasında ekonomik ilişkilerin canlanmasını sağlar:

Hacda aynı zamanda diğer ülkelerde yaşayan Müslümanların ihtiyaçlarının neler olduğu öğrenilir. Farklı ülkelerdeki insanlarla değişik amaçlar çerçevesinde bazı ticari alışverişler de gerçekleştirilir. Bu da Müslümanlar arasında malın dolaşmasını sağlar ve yabancı sermayenin tahakkümünü engeller.

8 - Hülasâ hac, dünya ve âhiretle ilgili, kişisel ve sosyal pek çok faydaları olan bir ibadettir:
Hacda dünya çapında İslam kardeşliğinin sergilendiği ve İslam ümmetinin tek bir vücut olduğu; deyim yerinde ise Müslümanların capcanlı, diri olduğu, birlik ve beraberlik mesajının verildiği bir ümmet gösterisidir.

Haccın diğer ibadetlerden farklı yönleri vardır. Haccın dışındaki ibadetler, namaz ve oruç gibi ya yalnız bedenî yahut zekât gibi yalnız malîdir. Hac ise hem malî ve hem de bedenî bir ibadettir.

Diğer ibadetler her yerde yapılabilirken hac, ancak belli yerde Mekke-i Mükerreme’de yapılabilmektedir. Bunun için dünyanın çeşitli yerlerinde yaşayan ve hali vakti yerinde olan müslümanlar bu ibadeti yapmak için Mekke-i Mükerreme’ye gelmek zorundadırlar.

Ayrıca, haccın diğer ibadetlere göre bazı zorlukları vardır. Çünkü bu ibadet, pek çok insanın alışkın olmadığı, iklim şartlarını yaşamadığı bir yerde yapılmaktadır. Bunun içindir ki Peygamberimiz, hiçbir ibadeti yapmak için Allah’tan yardım dilemediği halde hacca niyet ederken

“Allah’ım, hac yapmak istiyorum, bunu bana kolay kıl ve kabul eyle.” diye dua etmiştir.

Hac her şeyden önce Allah’ın emri olduğu için yapılır. Bununla beraber bütün ibadetlerde olduğu gibi hac ibadetinde de insanlar için pek çok yararlar vardır. Esasen Allah Teâla faydası olmayan hiçbir şeyi insanlara emretmez.
O’nun emri olan her şeyde mutlaka insanlar için dünya ve ahiretle ilgili yararlar vardır. Çünkü O’nun hiçbir şeye ihtiyacı yoktur. Muhtaç olan bizleriz.

Sonuç:

Her gün beş vakit kılınan namazlarda yönelinen Kabe’ye bizzat giderek Allah’ın evini ziyaret etmiş, namazda yaşadığı Allah’la buluşma şuurunu daha yakından hissetmeye başlamıştır. Haccı Allah’la buluşma şuuru olarak gören bir müminin haccı diğer ibadetlerini de diriltir. Haccını dirilmiş bir insanın namazı, orucu, zekatı, cihadı, daveti, feraseti, basireti ve şahsiyeti yeniden dirilecektir. Bu anlayışla hac adeta top yekun bir ba’sü ba’de’l-mevt (yeniden diriliş) hareketidir. İbadetlerin tümünü diriltmenin ve yeniden kazanmanın en kısa ve kesin yolu haccı diriltmekten geçmektedir. Haccı dirilten bir ümmet ise kaybettiği onur ve haysiyetine yeniden kavuşacaktır. Ebû Hüreyre'den rivayet edildiğine göre Resulullah (sav) şöyle buyuruyor:

قال العمرة الي العمرة كفارة لما بينهما والحج المبرور ليس له جزاء الا الجنة

“Mebrur yani makbul olan haccın sevabı ancak cennettir.” (Buharî, Umre, 2 )