Abdülhamid Han'ın Tahtan İndirilme Fetvasını Elmalı'lı Hamdi Yazır mı Verdi?

Sultan Abdulhamid Han hz. hal fetvasını merhum Elmalılı Hamdi Yazırın verdiği Doğru mudur?
II. Abdülhamid Han’ın (k.s.) hal‘ fetvâsı’nı Elmalı’lı Hamdi Yazır merhum vermemiştir. Zaten veremezdi de… Çünkü ne Şeyhu’l-İslâm ne de Fetvâ Emîni idi. Binaenaleyh meselenin aslı-esası şudur:

Kendisinden fetvâ istenen Fetva Emini Hacı Nuri Efendi, fetvâyı vermeye yanaşmamış… Ulu Hakan Abdülhamid Han (k.s.) hakkındaki ‘31 Mart’ı tezgâhlamak, dinî kitapları tahrif edip yaktırmak ve devlet hazinesini saçıp savurmak’ gibi suçlamaları kabul etmemiş… O bakımdan Padişahın kendisinin çekilmesini uygun bulmuştu.

Ancak sarıklı milletvekillerinden Mustafa Asım Efendi, Hacı Nuri Efendi’ye, ‘eğer fetvâyı vermezse İttihatçıların Abdülhamid’i öldürecek kadar gözlerinin dönmüş olduğunu’ söyleyip râzı etmiştir. Merhum Elmalı’lı ise, hal‘ fetvâsı’nın yalnızca müsveddesini yazmıştır, o kadar. [Tarihçi Mustafa Armağan’ın bu husustaki soruya cevabı]

Vicdan azabının ağırlığı

Prof. Dr. A. Ragıp Akyavaş'ın “Tarih Mahşeri” kitabının 1’inci cildinden şu önemli iktibası da yapıp meseleyi noktalayabiliriz:

“Sultan Abdülhamid Han (r.aleyh) hakkında malûm fetvâyı hazırlayanlar içinde tefsir sahibi Elmalı’lı Küçük Hamdi Efendi, hadiseden uzun bir müddet sonra, bulunduğum bir sohbet meclisinde;

‘Hayatımda bu kadar ağır bir vicdan azabı çekmedim… Başıma ne geldiyse bunun manevî sillesidir. Gençlik sâikasıyla bir iştir işledim. Allah beni affetsin!’ diye üzülerek bahsetmişti.” [Bkz. Prof. Dr. A. Ragıp Akyavaş, Tarih Mahşeri (2 cilt), Ankara 2003]